Wybierając okna do domu, bardzo ważne jest, aby znać ich właściwości eksploatacyjne. Jedną z nich są siły operacyjne okien i drzwi balkonowych. Właściwość ta odpowiada za wygodę oraz komfort obsługi okien. Ma szczególne znaczenie, jeśli okna w domu będą obsługiwane przez dzieci, osoby starsze lub niepełnosprawne.

Wyjaśniamy, jak klasyfikowane są siły operacyjne okna, w oparciu o jakie normy, a także jak krok po kroku przebiegają badania, które przeprowadza się w celu ustalenia tej właściwości.

Czym są siły operacyjne okien i drzwi balkonowych? Wyjaśniamy

Siły operacyjne okien oraz drzwi balkonowych są to siły, których używa się do otwierania oraz zamykania skrzydeł okiennych, a także do wykonywania obrotów klamkami, które sterują okuciami okna. Siły operacyjne w praktyce oznaczają łatwość, z jaką obsługuje się dany model okna. Siły operacyjne okna (uwzględniając zakres badań) są właściwością, która w sposób bezpośredni powiązana jest ze sprawnością i komfortem codziennego korzystania z okien oraz drzwi balkonowych. Siły operacyjne okien dają nam zatem informacje w zakresie określenia tego, jakie siły będą niezbędne do wielokrotnego, codziennego uruchamiania skrzydeł oraz okuć okiennych

Ponadto klasyfikacja ta nie rozróżnia wymagań w odnośnie wymiarów konstrukcji okien czy ich budowy. W związku z tym siły operacyjne okien przyjmują wartości, które mają charakter graniczny zarówno w przypadku małych okien jednoskrzydłowych, jak i np. obszernych, dwuskrzydłowych drzwi balkonowych czy też drzwi tarasowych PSK lub HST o dużych szerokościach. Należy również zaznaczyć, że klasyfikacja ta nie uwzględnia pewnych cech szczególnych, jak np. odporność na włamanie, które też bezpośrednio przekładają się na wygodę obsługi okna i drzwi balkonowych.

Siły operacyjne okien – norma i klasy

Wszystkie właściwości i parametry okien są skrupulatnie opisywane przez odpowiednie normy – tak samo siły operacyjne okien. Norma PN-EN 12046-1:2004(U) zakłada, że okna, które uruchamia się ręcznie należy badać zgodnie z pewnymi procedurami.

Okna siły operacyjne – metoda badań

Siły operacyjne okien, a także drzwi balkonowych i tarasowych bada się w dość prosty, nieskomplikowany sposób – poprzez pomiar minimalnej siły statycznej albo minimalnego momentu obrotowego, które są konieczne do:

• zwolnienia albo zamknięcia okucia – może to być zamek lub klamka;
• rozpoczęcia otwierania okna lub drzwi balkonowych;
• całkowitego zamknięcia skrzydła okiennego.

Badanie to prowadzone jest w ustalonej kolejności w zakresie przykładania, a także pomiaru operacyjnych sił oraz momentów obrotowych, jakimi charakteryzuje się dane okno. Siły operacyjne bada się zatem, postępując w następującej kolejności:

1. Wyzębienie okucia blokującego albo zamykającego – odblokowanie klamki, skrzydło okienne wciąż pozostaje zamknięte.
2. Rozpoczęcie otwierania skrzydła okna lub drzwi balkonowych albo tarasowych do pierwszych 100 mm.
3. Rozpoczęcie zamykania do momentu, kiedy zazębia się okucie blokujące lub zamykające.
4. Całkowite zazębienie okucia blokującego albo zamykającego – przekręcenie klamki okiennej, gdy skrzydło jest już w pozycji zamkniętej.

Opisaną powyżej sekwencję powtarza się dwukrotnie, a następnie wylicza się średnią wyników, która daje już ostateczne wartości i w ten sposób określane są siły operacyjne okna i drzwi balkonowych lub tarasowych.

Siły operacyjne okien – klasy

Wyniki powyższych badań wyraża się według zasad, które określa norma PN-EN 13115:2002. Podaje ona klasyfikację sił operacyjnych okien w odniesieniu do skrzydła i okuć, a w związku z tym przewiduje klasy: 0, 1, 2, a także klasyfikację wytrzymałości mechanicznej okien (czyli odporność na obciążenia pionowe oraz okręcenie statyczne), obejmującą klasy 0, 1, 2, 3 4. W obydwu tych przypadkach dla klas 0 nie przewiduje się żadnych obciążeń czy odporności.

Poniżej przedstawiamy, jak wyglądają siły operacyjne okien – klasy według normy PN-EN 13115:2002 a Newtonach (N) oraz nanometrach (Nm):

• klasa 1 – odporność na siły operacyjne skrzydła okiennego lub drzwi balkonowych wynosi 100 N, klamki uruchamianej ręcznie 100 N lub 10 Nm, okucia uruchamianego palcem 50 N (czyli około 5 kg).
• klasa 2 – odporność na siły operacyjne skrzydła okiennego lub drzwi balkonowych wynosi 30 N, klamki uruchamianej ręcznie 30 N lub 5 Nm, okucia uruchamianego palcem 20 N (czyli około 2 kg).

Wartości klas odpowiadające poszczególnym siłom nacisku reguluje natomiast norma PN-EN 14351-1+A1:2010.

Odporność na wielokrotne otwieranie i zamykanie okien jest badaniem, które jest w pewnych aspektach podobne do badania sił operacyjnych, jednak to zupełnie inne badanie i inne parametry. Obejmuje ono ościeżnicę, a także skrzydła (wraz z elementami pomocniczymi) oraz wszystkie podstawowe okucia (waz z okuciami manewrującymi).

Okna – siły operacyjne. Kiedy ten parametr ma największe znaczenie?

Siły operacyjne okien i drzwi tarasowych i balkonowych to parametr, który ma szczególne znaczenie, jeśli z okien mają korzystać osoby z niepełnosprawnościami ruchowymi, osoby w podeszłym wieku lub małe dzieci. Jako, że przestawia z jakiej siły potrzeba do otwarcia okna, siły operacyjne w klasie 2 będą wskazane dla tych osób, dla których manualna obsługa okien lub drzwi balkonowych może stanowić trudność. Jeśli natomiast mieszkańcami domu mają być tylko dorosłe, sprawne osoby, które bez problemu mogą obsługiwać okno, siły operacyjne nie mają większego znaczenia – takie osoby mogą korzystać zarówno z okien w klasie 1, jaki w klasie 2 sił operacyjnych.

Wysokiej jakości okna, a także drzwi balkonowe i tarasowe o obydwu klasach sił operacyjnych znajdziesz w naszej szerokiej ofercie. Dostępne są również okna spełniające inne wymagania, o najlepszych parametrach, w tym odporności na obciążenie wiatrem, wodoszczelności, przepuszczalności powietrza, właściwości akustycznych, przenikalności cieplnej, wytrzymałości mechanicznej, odporności na wielokrotne otwieranie i zamykanie, odporność na włamanie, przepuszczalności światła czy energii słonecznej.